Dịch Vụ Quản Lý, Chi Phí Quảng Cáo, Chi Phí Nhượng Quyền: Giao Dịch Nào Dễ Bị Soi Trong Hồ Sơ Chuyển Giá?

Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng siết chặt giám sát chuyển giá và chống xói mòn cơ sở thuế, các giao dịch liên kết – đặc biệt là dịch vụ quản lý, chi phí quảng cáo và chi phí nhượng quyền – đang là những điểm "nóng" trong các cuộc thanh tra, kiểm tra thuế.

Theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, mọi doanh nghiệp có phát sinh giao dịch liên kết đều phải tuân thủ nguyên tắc giao dịch độc lập (Arm’s Length Principle) và chuẩn bị hồ sơ xác định giá chuyển nhượng phù hợp. Tuy nhiên, các loại chi phí nói trên lại thường khó định lượng lợi ích mang lại, dễ bị quy là "khoản chi không hợp lý", hoặc ngụy tạo để chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.

Dưới đây là 3 loại giao dịch dễ bị “soi” nhất trong hồ sơ chuyển giá, các rủi ro đi kèm và giải pháp doanh nghiệp nên chuẩn bị để tự bảo vệ mình trước cơ quan thuế.

1. Phí Dịch Vụ Quản Lý Từ Công Ty Mẹ (Management Fee)

Vì sao dễ bị cơ quan thuế nghi ngờ?

Phí dịch vụ quản lý là khoản chi trả cho công ty mẹ hoặc công ty liên kết ở nước ngoài để được hỗ trợ về điều hành, quản lý chiến lược, đào tạo, hỗ trợ hệ thống… Tuy nhiên, khoản phí này khó đo lường hiệu quả thực tế, và không ít trường hợp chỉ là giao dịch nội bộ không có giá trị kinh tế rõ ràng.

Cơ quan thuế thường nghi ngờ khi:

• Không có hợp đồng dịch vụ rõ ràng.
• Không có bằng chứng dịch vụ đã được cung cấp (email, báo cáo, đào tạo...).
• Phí tính theo tỷ lệ phần trăm doanh thu hoặc chi phí, không phản ánh giá trị thực.
• Phí trích lập hàng năm nhưng nội dung dịch vụ không thay đổi đáng kể.

Giải pháp bảo vệ doanh nghiệp:

• Ký hợp đồng dịch vụ quản lý chi tiết, liệt kê cụ thể các nội dung, phạm vi, thời gian thực hiện.
• Lưu trữ hồ sơ chứng minh dịch vụ đã thực hiện: email trao đổi, biên bản họp, tài liệu đào tạo, phân tích tài chính do công ty mẹ gửi.
• So sánh mức phí với các bên độc lập, hoặc tham khảo dữ liệu từ các báo cáo định giá.
• Trình bày rõ trong Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết (Local File) và có thuyết minh chi tiết trong phần chi phí quản lý nội bộ.

2. Chi Phí Quảng Cáo, Tiếp Thị Toàn Cầu Do Công Ty Mẹ Phân Bổ

Vì sao dễ bị truy vấn khi kiểm tra?

Nhiều tập đoàn đa quốc gia thực hiện chiến dịch marketing, quảng cáo, thương hiệu trên phạm vi toàn cầu – sau đó phân bổ chi phí về các công ty con. Tuy nhiên, tại Việt Nam, cơ quan thuế sẽ đặt câu hỏi:

• Doanh nghiệp Việt Nam có hưởng lợi trực tiếp từ chiến dịch này không?
• Tại sao lại phải chịu chi phí cho các thị trường khác (mà không trực tiếp liên quan)?
• Tỷ lệ phân bổ có hợp lý không?

Chi phí này thường bị xem là không liên quan đến hoạt động tạo doanh thu tại Việt Nam, và bị loại khỏi chi phí được trừ khi xác định thuế TNDN.

Giải pháp doanh nghiệp nên áp dụng:

• Yêu cầu công ty mẹ cung cấp kế hoạch truyền thông toàn cầu và xác nhận phạm vi thị trường Việt Nam nằm trong đó.
• Có bằng chứng về tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh tại Việt Nam: tăng trưởng doanh thu, độ nhận diện thương hiệu, khảo sát người tiêu dùng…
• Có tiêu chí phân bổ chi phí rõ ràng (theo doanh thu, sản lượng, dân số…), và minh bạch trong thuyết minh hồ sơ chuyển giá.
• Đảm bảo rằng doanh nghiệp tại Việt Nam thực sự hưởng lợi từ chương trình để biện minh cho việc phân bổ.

3. Phí Nhượng Quyền Thương Hiệu (Royalty Fee)

Rủi ro tiềm ẩn trong khoản chi này:

Chi phí nhượng quyền là khoản chi trả để được sử dụng thương hiệu, công thức, bí quyết kinh doanh, phần mềm… Đây là khoản phổ biến trong các chuỗi F&B, bán lẻ, thời trang quốc tế. Tuy nhiên, do đây là tài sản vô hình nên rất khó đánh giá “giá trị công bằng”, và dễ bị xem là công cụ chuyển lợi nhuận ra nước ngoài.

Cơ quan thuế thường tập trung soi khi:

• Tỷ lệ phí cao (trên 5% doanh thu).
• Giao dịch không kèm chuyển giao công nghệ hoặc hỗ trợ kỹ thuật.
• Không có đánh giá so sánh với các giao dịch nhượng quyền tương tự trên thị trường.

Giải pháp phòng ngừa rủi ro:

• Ký hợp đồng nhượng quyền rõ ràng, liệt kê cụ thể quyền sử dụng, thời hạn, quyền sở hữu trí tuệ được cấp.
• Chuẩn bị hồ sơ so sánh với các mô hình nhượng quyền tương tự tại Việt Nam hoặc khu vực.
• Nếu sử dụng thương hiệu nhưng không tăng trưởng doanh thu, cần có giải trình cụ thể lý do và chiến lược dài hạn.
• Phí nên được tính theo tỷ lệ hợp lý và có giới hạn theo mức độ sử dụng thực tế.

Doanh Nghiệp Cần Chuẩn Bị Gì Cho Hồ Sơ Chuyển Giá?

Để hạn chế rủi ro khi bị kiểm tra, truy vấn các khoản chi dịch vụ – quảng cáo – nhượng quyền từ bên liên kết, doanh nghiệp nên:

• Xác định sớm các giao dịch liên kết và lập Hồ sơ xác định giá theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP.
• Chuẩn bị bằng chứng kinh tế đi kèm cho mỗi giao dịch: hợp đồng, chứng từ, phân tích lợi ích, hồ sơ so sánh.
• Áp dụng nguyên tắc giá thị trường và trình bày rõ phương pháp xác định giá (Comparable Uncontrolled Price, Cost Plus, Resale Price…).

Có sổ tay giải trình nội bộ và chủ động làm việc với cơ quan thuế khi có thanh tra.

Trong mắt cơ quan thuế, các khoản phí dịch vụ, quảng cáo và nhượng quyền từ bên liên kết luôn được xếp vào nhóm giao dịch có rủi ro chuyển giá cao, do tính chất không dễ kiểm chứng và giá trị định tính khó đo lường.

Doanh nghiệp không thể chỉ “kê khai đủ” mà cần chủ động chứng minh tính hợp lý và lợi ích kinh tế thực sự của giao dịch. Khi có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, rõ ràng và minh bạch – doanh nghiệp sẽ không chỉ vượt qua được các cuộc thanh – kiểm tra thuế, mà còn tăng cường uy tín với đối tác, nhà đầu tư và công ty mẹ.

Công Ty Kiểm Toán Việt Úc

Kiểm toán Việt Úc là đơn vị chuyên nghiệp, cung cấp các dịch vụ kiểm toán, dịch vụ thuế, dịch vụ tư vấn doanh nghiệp tại Việt Nam và nước ngoài. Kiểm toán Việt Úc hội tụ các chuyên gia nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính và kiểm toán bao gồm các CPA Việt Nam, CPA Úc, và các nhân sự cấp cao từ Big4 như PwC, Deloitte...